• Chemia


      • PRZEDMIOTOWE ZASADY  OCENIANIA Z CHEMII

        W KLASIE VII i VIII SP W JONNIKU

         

        Przedmiotowy system oceniania z chemii  sporządzony został w oparciu o :

        1. Statut Szkoły

        2. Wewnątrzszkolny System Oceniania

        3. Podstawę programową dla gimnazjum

        4. Program nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery, autorzy: T. Kulawik
        i M. Litwin

         

        I . CELE EDUKACYJNE

        1. Wzbudzanie w uczniach zainteresowania chemią jako nauką doświadczalną oraz reakcjami chemicznymi zachodzącymi w przyrodzie i organizmie człowieka.

        2. Uświadomienie uczniom istnienia związku między właściwościami substancji a ich zastosowaniem.

        3. Wyrabianie samodzielnego działania oraz sprawnego posługiwania się technologią informacyjną przez umożliwienie swobodnego dostępu do różnych źródeł wiedzy.

        4. Uświadomienie uczniom znaczenia chemii w procesach poznania i przetwarzania materii przez człowieka.

        II. SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIEĆ DYDAKTYCZNYCH UCZNIA

        1. METODY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ

        Osiągnięcia uczniów są wyrażane w sześciostopniowej skali ocen ( 1 – 6 ) i składają się na nie :

        a) wyniki ze sprawdzianów pisemnych (test lub praca klasowa – 45 min.), egzaminy próbne – uczeń może uzyskać ocenę od 1 do 6 ; (waga ocen – 3)

        b) oceny za wypowiedzi ustne – odpowiedź sprawdzająca opanowanie materiału, skala ocen od 1 do 6; (waga ocen – 2)

        c) wyniki kartkówek (10 – 15 min.) – oceniane w skali 1 – 6; (waga ocen – 2)

        d) oceny za prace dodatkowe – samodzielnie wykonane modele cząsteczek poznanych związków chemicznych, wykonane i opisane doświadczenia chemiczne, udział w konkursach przedmiotowych, (waga ocen – 1)

        e) oceny za prace domowe ( pisemne i ustne ), domowe prace dodatkowe ( np. zadania dla uczniów chętnych ) – oceny z całego zakresu skali ocen; (waga – 1)

        f) dokumentacja ucznia – prowadzenie zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń – oceniana w skali (1 – 5) ; (waga ocen – 1)

        g) aktywność na lekcji – udział na lekcji w pracy indywidualnej i zespołowej, prezentacja informacji na zadany temat (lub wybrany) na podstawie dodatkowych źródeł (innych niż podręcznik), udział w zbiorowej dyskusji (rzeczowość i trafność wypowiadanych sformułowań) – uczeń może uzyskać ocenę z całego zakresu skali ocen, 1 – 6;
         (waga ocen) – 1)

        h) osiągnięcia w konkursach – ocena 6; (waga ocen – 3)

        i) prace dodatkowe wykraczające poza program gimnazjum – ocena – 6; (waga – 1)

        j) oceny za wykonywanie doświadczeń samodzielnie przygotowanych w domu (waga 2)

        2. ZASADY OCENIANIA

        a) obowiązuje skala ocen od 1 do 6  :

        6 – cel – celujący

        5 – bdb – bardzo dobry

        4 – db – dobry

        3 – dst – dostateczny

        2 – dop – dopuszczający

        1 – ndst – niedostateczny

        Uczeń ma prawo w ciągu semestru do 1(1 godz. tygodniowo ) lub 2 ( 2 godz. tygodniowo) nieprzygotowań, które odnotowywane są w notatniku nauczyciela, każde następne nieprzygotowanie równoznaczne jest z oceną

        niedostateczną. W szczególnych przypadkach (np. dłuższa nieobecność) nie odnotowuje się

        nieprzygotowania. Uczeń powinien przed rozpoczęciem lekcji zgłosić swoje nieprzygotowanie.

        d) ( + ) lub ( ─ ) uczeń może uzyskać za pracę na lekcji, aktywność, przygotowanie do lekcji

        e) za odpowiedź ustną uczeń otrzymuje stopień. Uczeń do odpowiedzi przychodzi z zeszytem,

        który musi być uzupełniony, w przeciwnym razie fakt ten należy uwzględnić przy jego bieżącej ocenie ;

        f) za uzyskane znaki ( + ), ( ─ ) uczeń otrzymuje stopień wg schematu :

        ++++ cel

        + + + bdb

        – – –  ndst

        g) jeśli uczeń zgłosił nieprzygotowanie (z przyczyn mało istotnych) a na lekcję tę była zapowiedziana kartkówka, nie jest zwolniony z jej pisania.

         

        3. ZASADY PISANIA I POPRAWIANIA OCEN Z SAMODZIELNYCH PRAC PISEMNYCH

        1) prace klasowe i kartkówki są obowiązkowe,

        2) jeśli uczeń nie pisał pracy, o której mowa w punkcie 1) – powinien to uczynić na lekcji
        w ciągu najbliższych 2 tygodni z takiego samego zakresu nauczania lub może odpowiadać
        z tego zakresu ustnie

        3) w przypadku długotrwałej nieobecności ucznia z przyczyn losowych termin pisania pracy lub jej poprawy zostaje indywidualnie ustalony przez nauczyciela w porozumieniu z uczniem,

        4) w przypadku odmowy piania sprawdzianu uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną,

        5) poprawa pracy jest dobrowolna i obejmuje uczniów, którzy otrzymali stopień dopuszczając lub niedostateczny. (W sporadycznych przypadkach nauczyciel umożliwia poprawę pracy uczniom, którzy otrzymali inne oceny),

        4.PROCEDURA PRZEBIEGU SPRAWDZIANU

        a) Przed każdym sprawdzianem następuje lekcja powtórzeniowa lub lekcja powtórzeniowa i lekcja utrwalająca wiedzę i umiejętności z partii materiału programowego objętej sprawdzianem.

        b) Sprawdzian przygotowuje nauczyciel (lub korzysta z opracowanych testów do danego materiału).

        e) Sprawdzian jest przygotowany w minimum dwóch równoległych wersjach o jednakowym stopniu trudności poszczególnych zadań (niektóre z zadań mogą być identyczne).

        f) Sprawdzian trwa 45 min. i jest poprzedzony krótkim komentarzem objaśniającym.

        g) Uczeń rozwiązuje zadania samodzielnie, a w przypadku stwierdzenia, że kontaktuje się z innym uczniem, nauczyciel ma prawo przerwać uczniowi pisanie sprawdzianu – jest to równoznaczne z uzyskaniem za sprawdzian oceny niedostatecznej.

        h) Prace pisemne są sprawdzane przez nauczyciela a ich wyniki nauczyciel przedstawia uczniom w terminie 2 tygodni od daty ich pisania.

        i) Nauczyciel omawia wyniki prac klasowych, dokonuje ewentualnego porównania klas równoległych oraz wraca do tych partii materiału programowego objętych sprawdzianem, które zostały opanowane przez uczniów w stopniu nie zadawalającym.

        5. ZASADY WYSTAWIANIA OCEN SEMESTRALNYCH ( ROCZNYCH )

        Wystawianie ocen semestralnych i  rocznych odbywać się będzie na podstawie średniej ważonej ocen cząstkowych wg następującego schematu:

        celujący – średnia ważona powyżej 5,20 +osiągnięcia w konkursach (lub inne)

        bardzo dobry – średnia ważona 4,61 – 5,19

        dobry – średnia ważona 3,61 – 4,60

        dostateczny – średnia ważona 2,61 – 3,60

        dopuszczający – średnia ważona 1,61 – 2,60

        niedostateczny – średnia ważona 0-1,60

        Nauczyciel może odstąpić od wystawienia oceny według schematu średnich ważonych i uwzględnić zaangażowanie ucznia, udział w zajęciach pozalekcyjnych i konkursach z chemii.

        6. DOKUMENTOWANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW

        1) wszystkie oceny cząstkowe nauczyciel odnotowuje w dzienniku lekcyjnym

        2) sprawdzające prace pisemne są przechowywane na zapleczu pracowni chemicznej przez okres – do końca września po zakończeniu nauki w danym roku szkolnym,

        III. WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE

        1. Ogólne kryteria wymagań na daną ocenę :

        a) Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który :

        - posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania,

        - potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych),

        - umie formułować problemy i dokonywać analizy lub syntezy nowych zjawisk,

        - proponuje rozwiązania nietypowe,

        - osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach szczebla wyższego niż szkolny.

        b) Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który :

        - opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem,

        - potrafi stosować zdobytą wiedzę do rozwiązywania problemów i zadań w nowych sytuacjach,

        - wykazuje dużą samodzielność i potrafi bez pomocy nauczyciela korzystać z różnych źródeł

        wiedzy, np. układu okresowego pierwiastków, wykresów, tablic, zestawień,

        - potrafi planować i bezpiecznie przeprowadzać eksperymenty chemiczne,

        - biegle wykonuje obliczenia chemiczne,

        - bezbłędnie posługuje się wzorami oraz potrafi pisać i uzgadniać równania reakcji chemicznych,

        - wykazuje się rzetelną pracą na lekcji i prawidłowo rozwiązuje prace domowe.

        c) Ocenę dobrą uzyskuje uczeń, który :

        - opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem,

        - poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania typowych zadań i problemów,

        - potrafi korzystać z układu okresowego pierwiastków, wykresów, tablic i innych źródeł wiedzy chemicznej,

        - potrafi bezpiecznie wykonywać doświadczenia chemiczne,

        - poprawnie posługuje się terminologią chemiczną,

        - dobrze wykonuje obliczenia chemiczne,

        - potrafi pisać i uzgadniać równania reakcji chemicznych (błędy są nieliczne),

        - sumiennie pracuje na lekcji i właściwie wykonuje prace domowe.

        d) Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który :

        - opanował w podstawowym zakresie te wiadomości i umiejętności określone programem, które są konieczne do dalszego kształcenia,

        - poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania, z pomocą nauczyciela, typowych zadań i problemów,

        - potrafi korzystać, z pomocą nauczyciela, z takich źródeł wiedzy, jak : układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice,

        - z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonywać doświadczenia chemiczne,

        - potrafi, z pomocą nauczyciela, pisać i uzgadniać równania reakcji chemicznych,

        - właściwie pracuje na lekcji, poprawnie rozwiązuje prace domowe.

        e) Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który :

        - ma braki w opanowaniu wiadomości i umiejętności określonych programem, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia,

        - rozwiązuje, z pomocą nauczyciela, typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności,

        - z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonać bardzo proste eksperymenty chemiczne, pisać proste wzory chemiczne i proste równania chemiczne,

        - odpowiedzi udziela przy pomocy nauczyciela.

        f) Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który :

        - nie opanował tych wiadomości i umiejętności określonych programem, które są konieczne do dalszego kształcenia,

        - nie potrafi rozwiązywać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności nawet z pomocą nauczyciela,

        - nie zna symboliki chemicznej,

        - nie potrafi napisać prostych wzorów chemicznych i najprostszych równań chemicznych nawet z pomocą nauczyciela,

        - nie potrafi bezpiecznie posługiwać się prostym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi,

        - braki uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy chemicznej.

        3) Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne  opracowane są do każdego działu programowego. Uczniowie i ich rodzice zostają z nimi zapoznani na początku każdego roku szkolnego w formie ustnego przekazu, w formie pisemnej oraz umieszczone są na stronie internetowej szkoły. Wymagania te zawarte są w odrębnych dokumentach.

        IV. INFORMOWANIE UCZNIÓW I ICH RODZICÓW O OSIĄGNIĘCIACH EDUKACYJNYCH

        1. Oceny bieżące są jawne i przy ich wystawianiu uczeń jest informowany bezpośrednio.

        2. Rodzice są informowani o osiągnięciach uczniów :

        a) na zebraniach wychowawcy klasy z rodzicami,

        b) na spotkaniach indywidualnych nauczyciela (wychowawcy) z rodzicami, np. podczas Dni Otwartych

        c) w rozmowie telefonicznej,

        d) na podstawie zapisu w zeszycie

        3. Informację ustną o ocenach klasyfikacyjnych śródrocznych lub rocznych przekazuje uczniowi nauczyciel danych zajęć edukacyjnych na 2 tygodnie przed posiedzeniem rady pedagogicznej w sprawie zatwierdzenia wyników klasyfikowania ( w przypadku przewidywanej oceny niedostatecznej na miesiąc przed radą klasyfikacyjną), dokonując odpowiedniego wpisu  w kolumnie przeznaczonej na proponowaną ocenę  śródroczną lub roczną w e – dzienniku.

        V. OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA EDUKACYJNE

        1. Umiejętność obserwacji i opisu zjawisk opartych na przemianach chemicznych zachodzących w otaczającym świecie.

        2. Umiejętność dokonywania prostych obliczeń chemicznych.

        3. Umiejętność planowania prostych doświadczeń.

        4. Umiejętność (i nabycie nawyku) postępowania zgodnie z zasadami dbałości o własne zdrowie i ochronę środowiska.

         

         

         

         

                                                                        Opracowała: Barbara Gajownik

         Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy siódmej szkoły podstawowej Chemia Nowej Ery

        Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej.

         

        I. Substancje i ich przemiany

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        – zalicza chemię do nauk przyrodniczych

        – stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej

        – nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie

        – zna sposoby opisywania doświadczeń chemicznych

        – opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami produktów stosowanych na co dzień

        – definiuje pojęcie gęstość

        – podaje wzór na gęstość

        – przeprowadza proste obliczenia

        z wykorzystaniem pojęć masa, gęstość, objętość

        – wymienia jednostki gęstości

        – odróżnia właściwości fizyczne od chemicznych

        – definiuje pojęcie mieszanina substancji

        – opisuje cechy mieszanin jednorodnych

        i niejednorodnych

        – podaje przykłady mieszanin

        – opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na składniki

        – definiuje pojęcia zjawisko fizyczne
         i reakcja chemiczna

        – podaje przykłady zjawisk fizycznych

        i reakcji chemicznych zachodzących

        w otoczeniu człowieka

        – definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny

        i związek chemiczny

        – dzieli substancje chemiczne na proste

        i złożone oraz na pierwiastki i związki chemiczne

        – podaje przykłady związków chemicznych

        – dzieli pierwiastki chemiczne na

        metale i niemetale

        – podaje przykłady pierwiastków chemicznych (metali i niemetali)

        – odróżnia metale i niemetale na podstawie ich właściwości

        – opisuje, na czym polegają rdzewienie
           i korozja

        – wymienia niektóre czynniki powodujące korozję

        – posługuje się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg)

        Uczeń:

        – omawia, czym zajmuje się chemia

        – wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką

        przydatną ludziom

        – wyjaśnia, czym są obserwacje, a czym wnioski z doświadczenia

        – przelicza jednostki (masy, objętości, gęstości)

        – wyjaśnia, czym ciało fizyczne różni się

        od substancji

        – opisuje właściwości substancji

        – wymienia i wyjaśnia podstawowe sposoby

        rozdzielania mieszanin na składniki

        – sporządza mieszaninę

        – dobiera metodę rozdzielania mieszaniny na składniki

        – opisuje i porównuje zjawisko fizyczne

        i reakcję chemiczną

        – projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną

        – definiuje pojęcie stopy metali

        – podaje przykłady zjawisk fizycznych

        i reakcji chemicznych zachodzących

        w otoczeniu człowieka

        – wyjaśnia potrzebę wprowadzenia symboli

        chemicznych

        – rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne

        – wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem, związkiem chemicznym i mieszaniną

        – proponuje sposoby zabezpieczenia przed rdzewieniem przedmiotów wykonanych
        z żelaza

        Uczeń:

        – podaje zastosowania wybranego szkła i sprzętu laboratoryjnego

        – identyfikuje substancje na podstawie

        podanych właściwość

        – przeprowadza obliczenia

        z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość

        – przelicza jednostki

        – podaje sposób rozdzielenia wskazanej

        mieszaniny na składniki

        – wskazuje różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie

        – projektuje doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną i formułuje wnioski

        – wskazuje w podanych przykładach

        reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne

        – wskazuje wśród różnych substancji mieszaninę i związek chemiczny

        – wyjaśnia różnicę między mieszaniną

        a związkiem chemicznym

        – odszukuje w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne

        – opisuje doświadczenia wykonywane na lekcji

        – przeprowadza wybrane doświadczenia

         

        Uczeń:

        – omawia podział chemii na organiczną
        i nieorganiczną

        – definiuje pojęcie patyna

        – projektuje doświadczenie o podanym tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje i formułuje wnioski)

        – przeprowadza doświadczenia z działu

        Substancje i ich przemiany

        – projektuje i przewiduje wyniki doświadczeń na podstawie posiadanej wiedzy

         

         


        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
        Uczeń:

        – opisuje zasadę rozdziału mieszanin metodą chromatografii

        – opisuje sposób rozdzielania na składniki bardziej złożonych mieszanin z wykorzystaniem metod spoza podstawy programowej

        – wykonuje obliczenia – zadania dotyczące mieszanin

         

        Składniki powietrza i rodzaje przemian, jakim ulegają

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        – opisuje skład i właściwości powietrza

        – określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza

        – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru, azotu oraz właściwości fizyczne gazów szlachetnych

        – podaje, że woda jest związkiem

        chemicznym wodoru i tlenu

        – tłumaczy, na czym polega zmiana stanu skupienia na przykładzie wody

        – definiuje pojęcie wodorki

        – omawia obieg tlenu i tlenku węgla(IV) w przyrodzie

        – określa znaczenie powietrza, wody, tlenu, tlenku węgla(IV)

        – podaje, jak można wykryć tlenek węgla(IV)

        – określa, jak zachowują się substancje

        higroskopijne

        – opisuje, na czym polegają reakcje syntezy, analizy, wymiany

        – omawia, na czym polega spalanie

        – definiuje pojęcia substrat i produkt reakcji chemicznej

        – wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej

        – określa typy reakcji chemicznych

        – określa, co to są tlenki i zna ich podział

        – wymienia podstawowe źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza

        – wskazuje różnicę między reakcjami egzo- i endoenergetyczną

        – podaje przykłady reakcji egzo-

        i endoenergetycznych

        – wymienia niektóre efekty towarzyszące

        reakcjom chemicznym

        Uczeń:

        – projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną jednorodną gazów

        – wymienia stałe i zmienne składniki powietrza

        – oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu,  np. w sali lekcyjnej

        – opisuje, jak można otrzymać tlen

        – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne  gazów szlachetnych, azotu

        – podaje przykłady wodorków niemetali

        – wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy

        – wymienia niektóre zastosowania azotu, gazów szlachetnych, tlenku węgla(IV), tlenu, wodoru

        – podaje sposób otrzymywania tlenku węgla(IV) (na przykładzie reakcji węgla z tlenem)

        – definiuje pojęcie reakcja charakterystyczna

        – planuje doświadczenie umożliwiające wykrycie obecności tlenku węgla(IV) w powietrzu wydychanym z płuc

        – wyjaśnia, co to jest efekt cieplarniany

        – opisuje rolę wody i pary wodnej w przyrodzie

        – wymienia właściwości wody

        – wyjaśnia pojęcie higroskopijność

        – zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej

        – wskazuje w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej substraty i produkty, pierwiastki i związki chemiczne

        – opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej i kwaśnych opadów

        – podaje sposób otrzymywania wodoru (w reakcji kwasu chlorowodorowego z metalem)

        − opisuje sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla(IV)

        -  wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza

        -  wymienia niektóre sposoby postępowania pozwalające chronić powietrze przed zanieczyszczeniami

        – definiuje pojęcia reakcje egzo- i endoenergetyczne

        Uczeń:

        – określa, które składniki powietrza są stałe,

        a które zmienne

        – wykonuje obliczenia dotyczące zawartości procentowej substancji występujących w powietrzu

        – wykrywa obecność tlenku węgla(IV)

        – opisuje właściwości tlenku węgla(II)

        – wyjaśnia rolę procesu fotosyntezy w naszym życiu

        – podaje przykłady substancji szkodliwych dla środowiska

        – wyjaśnia, skąd się biorą kwaśne opady

        – określa zagrożenia wynikające z efektu

        cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych opadów

        – proponuje sposoby zapobiegania powiększaniu się dziury ozonowej

        i ograniczenia powstawania kwaśnych opadów

        – projektuje doświadczenia, w których otrzyma tlen, tlenek węgla(IV), wodór

        – projektuje doświadczenia, w których zbada właściwości tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru

        – zapisuje słownie przebieg różnych rodzajów reakcji chemicznych

        – podaje przykłady różnych typów reakcji chemicznych

        – wykazuje obecność pary wodnej

        w powietrzu

        – omawia sposoby otrzymywania wodoru

        – podaje przykłady reakcji egzo-

        i endoenergetycznych

        – zalicza przeprowadzone na lekcjach reakcje do egzo- lub endoenergetycznych

        Uczeń:

        – otrzymuje tlenek węgla(IV) w reakcji węglanu wapnia z kwasem chlorowodorowym

        – wymienia różne sposoby otrzymywania tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru

        – projektuje doświadczenia dotyczące powietrza i jego składników

        – uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z tlenkiem węgla(IV), że tlenek węgla(IV) jest związkiem chemicznym węgla i tlenu

        – uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu  z parą wodną, że woda jest związkiem chemicznym tlenu i wodoru

        – planuje sposoby postępowania umożliwiające ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami

        – identyfikuje substancje na podstawie schematów reakcji chemicznych

        – wykazuje zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń, np. podaje przykłady dziedzin życia, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego

         

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

        – opisuje destylację skroplonego powietrza

        Atomy i cząsteczki

         

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        – definiuje pojęcie materia

        – definiuje pojęcie dyfuzji

        – opisuje ziarnistą budowę materii

        – opisuje, czym atom różni się od cząsteczki

        – definiuje pojęcia: jednostka masy atomowej,

        masa atomowa, masa cząsteczkowa

        – oblicza masę cząsteczkową prostych związków chemicznych

        – opisuje i charakteryzuje skład atomu

        pierwiastka chemicznego (jądro – protony i neutrony, powłoki elektronowe – elektrony)

        – wyjaśni, co to są nukleony

        – definiuje pojęcie elektrony walencyjne

        – wyjaśnia, co to są liczba atomowa, liczba masowa

        – ustala liczbę protonów, elektronów, neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa

        – podaje, czym jest konfiguracja elektronowa

        – definiuje pojęcie izotop

        – dokonuje podziału izotopów

        – wymienia najważniejsze dziedziny życia,
        w których mają zastosowanie izotopy

        – opisuje układ okresowy pierwiastków

        chemicznych

        – podaje treść prawa okresowości

        – podaje, kto jest twórcą układu okresowego

        pierwiastków chemicznych

        – odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach chemicznych

        – określa rodzaj pierwiastków (metal, niemetal) i podobieństwo właściwości pierwiastków w grupie

        Uczeń:

        – planuje doświadczenie potwierdzające

        ziarnistość budowy materii

        – wyjaśnia zjawisko dyfuzji

        – podaje założenia teorii atomistyczno-

        -cząsteczkowej budowy materii

        – oblicza masy cząsteczkowe

        – opisuje pierwiastek chemiczny jako zbiór atomów o danej liczbie atomowej Z

        – wymienia rodzaje izotopów

        – wyjaśnia różnice w budowie atomów

        izotopów wodoru

        – wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy

        – korzysta z układu okresowego pierwiastków

        chemicznych

        – wykorzystuje informacje odczytane z układu

        okresowego pierwiastków chemicznych

        – podaje maksymalną liczbę elektronów na

        poszczególnych powłokach (K, L, M)

        – zapisuje konfiguracje elektronowe

        – rysuje modele atomów pierwiastków chemicznych

        – określa, jak zmieniają się niektóre właściwości pierwiastków w grupie i okresie

         

        Uczeń:

        – wyjaśnia różnice między pierwiastkiem

        a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii

        – oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych

        – definiuje pojęcie masy atomowej jako średniej mas atomów danego pierwiastka, z uwzględnieniem jego składu izotopowego

        – wymienia zastosowania różnych izotopów

        – korzysta z informacji zawartych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych

        – oblicza maksymalną liczbę elektronów

        w powłokach

        – zapisuje konfiguracje elektronowe

        – rysuje uproszczone modele atomów

        – określa zmianę właściwości pierwiastków
        w grupie i okresie

         

        Uczeń:

        – wyjaśnia związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych

        − wyjaśnia, dlaczego masy atomowe podanych pierwiastków chemicznych w układzie okresowym nie są liczbami całkowitymi

         

         

         

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
        Uczeń:
        – oblicza zawartość procentową izotopów w pierwiastku chemicznym

        - opisuje historię odkrycia budowy atomu i powstania układu okresowego pierwiastków

        - definiuje pojęcie promieniotwórczość

        - określa, na czym polegają promieniotwórczość naturalna i sztuczna

        - definiuje pojęcie reakcja łańcuchowa

        - wymienia ważniejsze zagrożenia związane z promieniotwórczością

        - wyjaśnia pojęcie okres półtrwania (okres połowicznego rozpadu)

        - rozwiązuje zadania związane z pojęciami okres półtrwania i średnia masa atomowa

        - charakteryzuje rodzaje promieniowania

        -   wyjaśnia, na czym polegają przemiany α, β

         


        Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        – wymienia typy wiązań chemicznych

        – podaje definicje: wiązania kowalencyjnego niespolaryzowanego, wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego, wiązania jonowego

        – definiuje pojęcia: jon, kation, anion

        – definiuje pojęcie elektroujemność

        – posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych

        – podaje, co występuje we wzorze elektronowym

        – odróżnia wzór sumaryczny od wzoru

        strukturalnego

        – zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek

        – definiuje pojęcie wartościowość

        – podaje wartościowość pierwiastków

        chemicznych w stanie wolnym

        – odczytuje z układu okresowego

        maksymalną wartościowość pierwiastków chemicznych względem wodoru grup 1., 2. i 13.−17.

        – wyznacza wartościowość pierwiastków

        chemicznych na podstawie wzorów

        sumarycznych

        – zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego na podstawie wartościowości pierwiastków chemicznych

        – określa na podstawie wzoru liczbę atomów

        pierwiastków w związku chemicznym

        – interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo i jakościowo proste zapisy), np.: H2, 2 H, 2 H2 itp.

        – ustala na podstawie wzoru sumarycznego nazwę prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych

        – ustala na podstawie nazwy wzór

        sumaryczny prostych

        dwupierwiastkowych związków

        chemicznych

        – rozróżnia podstawowe rodzaje reakcji

        chemicznych

        – wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej

        – podaje treść prawa zachowania masy

        – podaje treść prawa stałości składu

        związku chemicznego

        – przeprowadza proste obliczenia

        z wykorzystaniem prawa zachowania

        Uczeń:

        – opisuje rolę elektronów zewnętrznej powłoki w łączeniu się atomów

        – odczytuje elektroujemność pierwiastków chemicznych

        – opisuje sposób powstawania jonów

        – określa rodzaj wiązania w prostych

        przykładach cząsteczek

        − podaje przykłady substancji o wiązaniu

        kowalencyjnym i substancji o wiązaniu jonowym

        – przedstawia tworzenie się wiązań chemicznych kowalencyjnego i jonowego dla prostych przykładów

        – określa wartościowość na podstawie układu okresowego pierwiastków

        – zapisuje wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości lub nazwy pierwiastków chemicznych

        – podaje nazwę związku chemicznego

        na podstawie wzoru

        – określa wartościowość pierwiastków

        w związku chemicznym

        – zapisuje wzory cząsteczek, korzystając

        z modeli

        – wyjaśnia znaczenie współczynnika

        stechiometrycznego i indeksu stechiometrycznego

        – wyjaśnia pojęcie równania reakcji

        chemicznej

        – odczytuje proste równania reakcji chemicznych

        – zapisuje równania reakcji chemicznych

        − dobiera współczynniki w równaniach

        reakcji chemicznych

         

        Uczeń:

        – określa typ wiązania chemicznego

        w podanym przykładzie

        – wyjaśnia na podstawie budowy atomów, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie

        – wyjaśnia różnice między typami wiązań chemicznych

        – opisuje powstawanie wiązań kowalencyjnych dla wymaganych przykładów

        – opisuje mechanizm powstawania wiązania jonowego

        – opisuje, jak  wykorzystać elektroujemność do określenia rodzaju wiązania chemicznego w cząsteczce

        – wykorzystuje pojęcie wartościowości

        – odczytuje z układu okresowego

        wartościowość pierwiastków

        chemicznych grup 1., 2. i 13.−17. (względem wodoru, maksymalną względem tlenu)

        – nazywa związki chemiczne na podstawie wzorów sumarycznych i zapisuje wzory na podstawie ich nazw

        – zapisuje i odczytuje równania reakcji

        chemicznych (o większym stopniu trudności)

        – przedstawia modelowy schemat równania reakcji chemicznej

        – rozwiązuje zadania na podstawie prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego

        – dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych

        Uczeń:

        – wykorzystuje pojęcie elektroujemności do określania rodzaju wiązania w podanych substancjach

        –  uzasadnia i udowadnia doświadczalnie, że masa substratów jest równa masie produktów

        – rozwiązuje trudniejsze zadania dotyczące poznanych praw (zachowania masy, stałości składu związku chemicznego)

        – wskazuje podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz kowalencyjnym niespolaryzowanym a kowalencyjnym spolaryzowanym

        – opisuje zależność właściwości związku chemicznego od występującego w nim wiązania chemicznego

        – porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia, przewodnictwo ciepła i elektryczności)

        – zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych o dużym stopniu trudności

        – wykonuje obliczenia stechiometryczne

         

         

         

         

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
        Uczeń:

        - opisuje wiązania koordynacyjne i metaliczne

        – wykonuje obliczenia na podstawie równania reakcji chemicznej

        – wykonuje obliczenia z wykorzystaniem pojęcia wydajność reakcji

        – zna pojęcia: mol, masa molowa i objętość molowa i wykorzystuje je w obliczeniach

        -  określa, na czym polegają reakcje utleniania-redukcji

        -  definiuje pojęcia: utleniacz i reduktor

        - zaznacza w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej procesy utleniania i redukcji oraz utleniacz, reduktor

        - podaje przykłady reakcji utleniania-redukcji zachodzących w naszym otoczeniu; uzasadnia swój wybór

        Woda i roztwory wodne

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        – charakteryzuje rodzaje wód występujących

        w przyrodzie

        – podaje, na czym polega obieg wody

        w przyrodzie

        – podaje przykłady źródeł zanieczyszczenia wód

        – wymienia niektóre skutki zanieczyszczeń oraz sposoby walki z nimi

        – wymienia stany skupienia wody

        – określa, jaką wodę nazywa się wodą destylowaną

        – nazywa przemiany stanów skupienia wody

        – opisuje właściwości wody

        – zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny

        cząsteczki wody

        – definiuje pojęcie dipol

        – identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol

        – wyjaśnia podział substancji na dobrze rozpuszczalne, trudno rozpuszczalne oraz praktycznie nierozpuszczalne w wodzie

        − podaje przykłady substancji, które

        rozpuszczają się i nie rozpuszczają się

        w wodzie

        – wyjaśnia pojęcia: rozpuszczalnik i substancja

        rozpuszczana

        – projektuje doświadczenie dotyczące rozpuszczalności różnych substancji w wodzie

        – definiuje pojęcie rozpuszczalność

        – wymienia czynniki, które wpływają

        na rozpuszczalność substancji

        – określa, co to jest krzywa rozpuszczalności

        – odczytuje z wykresu rozpuszczalności

        rozpuszczalność danej substancji w podanej

        temperaturze

        – wymienia czynniki wpływające na szybkość

        rozpuszczania się substancji stałej w wodzie

        – definiuje pojęcia: roztwór właściwy, koloid

        i zawiesina

        – podaje przykłady substancji tworzących z wodą roztwór właściwy, zawiesinę, koloid

        – definiuje pojęcia: roztwór nasycony, roztwór nienasycony, roztwór stężony, roztwór rozcieńczony

        – definiuje pojęcie krystalizacja

        – podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie

        – definiuje stężenie procentowe roztworu

        – podaje wzór opisujący stężenie procentowe roztworu

        – prowadzi proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu

        Uczeń:

        – opisuje budowę cząsteczki wody

        – wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna

        – wymienia właściwości wody zmieniające

        się pod wpływem zanieczyszczeń

        – planuje doświadczenie udowadniające, że woda: z sieci wodociągowej i naturalnie występująca w przyrodzie są mieszaninami

        – proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą

        – tłumaczy, na czym polegają procesy mieszania i rozpuszczania

        – określa, dla jakich substancji woda jest

        dobrym rozpuszczalnikiem

        – charakteryzuje substancje ze względu na ich

        rozpuszczalność w wodzie

        – planuje doświadczenia wykazujące wpływ

        różnych czynników na szybkość

        rozpuszczania substancji stałych w wodzie

        – porównuje rozpuszczalność różnych

        substancji w tej samej temperaturze

        – oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej objętości wody

        w podanej temperaturze

        – podaje przykłady substancji, które

        rozpuszczają się w wodzie, tworząc

        roztwory właściwe

        – podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy lub zawiesiny

        – wskazuje różnice między roztworem

        właściwym a zawiesiną

        – opisuje różnice między roztworami:

        rozcieńczonym, stężonym, nasyconym

        i nienasyconym

        – przekształca wzór na stężenie procentowe

        roztworu tak, aby obliczyć masę substancji

        rozpuszczonej lub masę roztworu

        – oblicza masę substancji rozpuszczonej lub

        masę roztworu, znając stężenie procentowe

        roztworu

        – wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym, np. 100 g 20-procentowego roztworu soli kuchennej

        Uczeń:

        – wyjaśnia, na czym polega tworzenie

        wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego

        w cząsteczce wody

        – wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody

        – określa właściwości wody wynikające z jej

        budowy polarnej

        – przewiduje zdolność różnych substancji do rozpuszczania się w wodzie

        – przedstawia za pomocą modeli proces

        rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru

        – podaje rozmiary cząstek substancji

        wprowadzonych do wody i znajdujących się

        w roztworze właściwym, koloidzie,

        zawiesinie

        – wykazuje doświadczalnie wpływ różnych

        czynników na szybkość rozpuszczania

        substancji stałej w wodzie

        – posługuje się wykresem rozpuszczalności

        – wykonuje obliczenia z wykorzystaniem

        wykresu rozpuszczalności

        – oblicza masę wody, znając masę roztworu

        i jego stężenie procentowe

        – prowadzi obliczenia z wykorzystaniem

        pojęcia gęstości

        – podaje sposoby zmniejszenia lub zwiększenia stężenia roztworu

        – oblicza stężenie procentowe roztworu

        powstałego przez zagęszczenie i rozcieńczenie

        roztworu

        – oblicza stężenie procentowe roztworu

        nasyconego w danej temperaturze

        (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności)

        – wymienia czynności prowadzące

        do sporządzenia określonej objętości roztworu

        o określonym stężeniu procentowym

        – sporządza roztwór o określonym stężeniu

        procentowym

         

        Uczeń:

        – proponuje doświadczenie udowadniające,

        że woda jest związkiem wodoru i tlenu

        – określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody

        – porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych

        – wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest

        nasycony, czy nienasycony

        – rozwiązuje z wykorzystaniem gęstości zadania rachunkowe dotyczące stężenia procentowego

        – oblicza rozpuszczalność substancji w danej

        temperaturze, znając stężenie procentowe jej

        roztworu nasyconego w tej temperaturze

        – oblicza stężenie roztworu powstałego po zmieszaniu roztworów tej samej substancji o różnych stężeniach

         

         

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
        Uczeń:

        – wyjaśnia, na czym polega asocjacja cząsteczek wody

        – rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe roztworu, w którym rozpuszczono mieszaninę substancji stałych

        – rozwiązuje zadania z wykorzystaniem pojęcia stężenie molowe

        Tlenki i wodorotlenki

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        – definiuje pojęcie katalizator

        – definiuje pojęcie tlenek

        – podaje podział tlenków na tlenki metali i tlenki niemetali

        – zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków metali i tlenków niemetali

        – wymienia zasady BHP dotyczące pracy z zasadami

        – definiuje pojęcia wodorotlenek i zasada

        – odczytuje z tabeli rozpuszczalności, czy wodorotlenek jest rozpuszczalny w wodzie czy też nie

        – opisuje budowę wodorotlenków

        – zna wartościowość grupy wodorotlenowej

        – rozpoznaje wzory wodorotlenków

        – zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3, Cu(OH)2

        – opisuje właściwości oraz zastosowania wodorotlenków: sodu, potasu i wapnia

        – łączy nazwy zwyczajowe (wapno palone i wapno gaszone) z nazwami systematycznymi tych związków chemicznych

        – definiuje pojęcia: elektrolit, nieelektrolit

        − definiuje pojęcia: dysocjacja jonowa, wskaźnik

        – wymienia rodzaje odczynów roztworów

        – podaje barwy wskaźników w roztworze o podanym odczynie

        – wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa zasad

        – zapisuje równania dysocjacji jonowej zasad (proste przykłady)

        − podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej

        – odróżnia zasady od innych substancji za pomocą wskaźników

        – rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada

         

        Uczeń:

        – podaje sposoby otrzymywania tlenków

        – opisuje właściwości i zastosowania wybranych tlenków

        – podaje wzory i nazwy wodorotlenków

        – wymienia wspólne właściwości zasad i wyjaśnia, z czego one wynikają

        – wymienia dwie główne metody otrzymywania wodorotlenków

        – zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu, potasu i wapnia

        – wyjaśnia pojęcia woda wapienna, wapno palone i wapno gaszone

        – odczytuje proste równania dysocjacji jonowej zasad

        – definiuje pojęcie odczyn zasadowy

        – bada odczyn

        – zapisuje obserwacje do przeprowadzanych na lekcji doświadczeń

        Uczeń:

        – wyjaśnia pojęcia wodorotlenek i zasada

        – wymienia przykłady wodorotlenków i zasad

        – wyjaśnia, dlaczego podczas pracy z zasadami należy zachować szczególną ostrożność

        – wymienia poznane tlenki metali, z których
           otrzymać zasady

        – zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranego wodorotlenku

        – planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać wodorotlenki sodu, potasu lub wapnia

        – planuje sposób otrzymywania wodorotlenków nierozpuszczalnych w wodzie

        – zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej zasad

        – określa odczyn roztworu zasadowego i uzasadnia to

        – opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

        – opisuje zastosowania wskaźników

        – planuje doświadczenie, które umożliwi zbadanie odczynu produktów używanych w życiu codziennym

        Uczeń:

        – zapisuje wzór sumaryczny wodorotlenku dowolnego metalu

        – planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać różne wodorotlenki, także praktycznie nierozpuszczalne w wodzie

        – zapisuje równania reakcji otrzymywania różnych wodorotlenków

        – identyfikuje wodorotlenki na podstawie podanych informacji

        – odczytuje równania reakcji chemicznych

         

         

         

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
        Uczeń:

        – opisuje i bada właściwości wodorotlenków amfoterycznych

         

                                                  Zmodyfikowała Barbara Gajownik

         Wymagania programowych na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy ósmej szkoły podstawowej Chemia Nowej Ery

        Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej.

         

        VII. Kwasy

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        - wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami

        - zalicza kwasy do elektrolitów

        - definiuje pojęcie kwasy zgodnie z teorią Arrheniusa

        - opisuje budowę kwasów

        - opisuje różnice w budowie kwasów beztlenowych i kwasów tlenowych

        - zapisuje wzory sumaryczne kwasów: HCl, H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4

        - zapisuje wzory strukturalne kwasów beztlenowych

        - podaje nazwy poznanych kwasów

        - wskazuje wodór i resztę kwasową we wzorze kwasu

        - wyznacza wartościowość reszty kwasowej

        - wyjaśnia, jak można otrzymać np. kwas chlorowodorowy, siarkowy(IV)

        - wyjaśnia, co to jest tlenek kwasowy

        - opisuje właściwości kwasów, np.: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

        - stosuje zasadę rozcieńczania kwasów

        - opisuje podstawowe zastosowania kwasów: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

        - wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) kwasów

        - definiuje pojęcia: jon, kation i anion

        - zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów (proste przykłady)

        - wymienia rodzaje odczynu roztworu

        - wymienia poznane wskaźniki

        - określa zakres pH i barwy wskaźników dla poszczególnych odczynów

        - rozróżnia doświadczalnie odczyny roztworów za pomocą wskaźników

        - wyjaśnia pojęcie kwaśne opady

        - oblicza masy cząsteczkowe HCl i H2S

        Uczeń:

        - udowadnia, dlaczego w nazwie danego kwasu pojawia się wartościowość

        - zapisuje wzory strukturalne poznanych kwasów

        - wymienia metody otrzymywania kwasów tlenowych i kwasów beztlenowych

        - zapisuje równania reakcji otrzymywania poznanych kwasów

        - wyjaśnia pojęcie tlenek kwasowy

        - wskazuje przykłady tlenków kwasowych

        - opisuje właściwości poznanych kwasów

        - opisuje zastosowania poznanych kwasów

        - wyjaśnia pojęcie dysocjacja jonowa

        - zapisuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów

        - nazywa kation H+ i aniony reszt kwasowych

        - określa odczyn roztworu (kwasowy)

        - wymienia wspólne właściwości kwasów

        - wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości kwasów

        - zapisuje obserwacje z przeprowadzanych doświadczeń

        - posługuje się skalą pH

        - bada odczyn i pH roztworu

        - wyjaśnia, jak powstają kwaśne opady

        - podaje przykłady skutków kwaśnych opadów

        - oblicza masy cząsteczkowe kwasów

        - oblicza zawartość procentową pierwiastków chemicznych w cząsteczkach kwasów

        Uczeń:

        - zapisuje równania reakcji otrzymywania wskazanego kwasu

        - wyjaśnia, dlaczego podczas pracy ze stężonymi roztworami kwasów należy zachować szczególną ostrożność

        - projektuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać omawiane na lekcjach kwasy

        - wymienia poznane tlenki kwasowe

        - wyjaśnia zasadę bezpiecznego rozcieńczania stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI)

        - planuje doświadczalne wykrycie białka w próbce żywności (np.: w serze, mleku, jajku)

        - opisuje reakcję ksantoproteinową

        - zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) kwasów

        - zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) w formie stopniowej dla H2S, H2CO3

        - określa kwasowy odczyn roztworu na podstawie znajomości jonów obecnych w badanym roztworze

        - opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

        - podaje przyczyny odczynu roztworów: kwasowego, zasadowego, obojętnego

        - interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyny: kwasowy, zasadowy, obojętny)

        - opisuje zastosowania wskaźników

        - planuje doświadczenie, które pozwala zbadać pH produktów występujących w życiu codziennym

        - rozwiązuje zadania obliczeniowe o wyższym stopniu trudności

        - analizuje proces powstawania i skutki kwaśnych opadów

        - proponuje niektóre sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów

        Uczeń:

        - zapisuje wzór strukturalny kwasu nieorganicznego o podanym wzorze sumarycznym

        - nazywa dowolny kwas tlenowy (określenie wartościowości pierwiastków chemicznych, uwzględnienie ich w nazwie)

        - projektuje i przeprowadza doświadczenia, w których wyniku można otrzymać kwasy

        - identyfikuje kwasy na podstawie podanych informacji

        - odczytuje równania reakcji chemicznych

        - rozwiązuje zadania obliczeniowe o wyższym stopniu trudności

        - proponuje sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów

        - wyjaśnia pojęcie skala pH

         

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

        -                   wymienia przykłady innych wskaźników i określa ich zachowanie w roztworach o różnych odczynach

        -                   opisuje wpływ pH na glebę i uprawy, wyjaśnia przyczyny stosowania poszczególnych nawozów

        -                   omawia przemysłową metodę otrzymywania kwasu azotowego(V)

        -                   definiuje pojęcie stopień dysocjacji

        -                   dzieli elektrolity ze względu na stopień dysocjacji

        VIII. Sole

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        - opisuje budowę soli

        - tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli (np. chlorków, siarczków)

        - wskazuje metal i resztę kwasową we wzorze soli

        - tworzy nazwy soli na podstawie wzorów sumarycznych (proste przykłady)

        - tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw (np. wzory soli kwasów: chlorowodorowego, siarkowodorowego i metali, np. sodu, potasu i wapnia)

        - wskazuje wzory soli wśród wzorów różnych związków chemicznych

        - definiuje pojęcie dysocjacja jonowa (elektrolityczna) soli

        - dzieli sole ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie

        - ustala rozpuszczalność soli w wodzie na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie

        - zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli rozpuszczalnych w wodzie (proste przykłady)

        - podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli (proste przykłady)

        - opisuje sposób otrzymywania soli trzema podstawowymi metodami (kwas + zasada, metal + kwas, tlenek metalu + kwas)

        - zapisuje cząsteczkowo równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)

        - definiuje pojęcia reakcja zobojętniania i reakcja strąceniowa

        - odróżnia zapis cząsteczkowy od zapisu jonowego równania reakcji chemicznej

        - określa związek ładunku jonu z wartościowością metalu i reszty kwasowej

        - podaje przykłady zastosowań najważniejszych soli

        Uczeń:

        - wymienia cztery najważniejsze sposoby otrzymywania soli

        - podaje nazwy i wzory soli (typowe przykłady)

        - zapisuje równania reakcji zobojętniania w formach: cząsteczkowej, jonowej oraz jonowej skróconej

        - podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli

        - odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)

        - korzysta z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie

        - zapisuje równania reakcji otrzymywania soli (reakcja strąceniowa) w formach cząsteczkowej i jonowej (proste przykłady)

        - zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej soli

        - dzieli metale ze względu na ich aktywność chemiczną (szereg aktywności metali)

        - opisuje sposoby zachowania się metali w reakcji z kwasami (np. miedź i magnez w reakcji z kwasem chlorowodorowym)

        - zapisuje obserwacje z doświadczeń przeprowadzanych na lekcji

        – wymienia zastosowania najważniejszych soli

        Uczeń:

        - tworzy i zapisuje nazwy i wzory soli: chlorków, siarczków, azotanów(V), siarczanów(IV), siarczanów(VI), węglanów, fosforanów(V) (ortofosforanów(V))

        - zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli

        - otrzymuje sole doświadczalnie

        - wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania i reakcji strąceniowej

        - zapisuje równania reakcji otrzymywania soli

        - ustala, korzystając z szeregu aktywności metali, które metale reagują z kwasami według schematu: metal + kwas ® sól + wodór

        - projektuje i przeprowadza reakcję zobojętniania (HCl + NaOH)

        - swobodnie posługuje się tabelą rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie

        - projektuje doświadczenia pozwalające otrzymać substancje trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne (sole i wodorotlenki) w reakcjach strąceniowych

        - zapisuje odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej (reakcje otrzymywania substancji trudno rozpuszczalnych i praktycznie nierozpuszczalnych w reakcjach strąceniowych)

        - podaje przykłady soli występujących w przyrodzie

        - wymienia zastosowania soli

        - opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

        Uczeń:

        - wymienia metody otrzymywania soli

        - przewiduje, czy zajdzie dana reakcja chemiczna (poznane metody, tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, szereg aktywności metali)

        - zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli

        - wyjaśnia, jakie zmiany zaszły w odczynie roztworów poddanych reakcji zobojętniania

        - proponuje reakcję tworzenia soli trudno rozpuszczalnej i praktycznie nierozpuszczalnej

        - przewiduje wynik reakcji strąceniowej

        - identyfikuje sole na podstawie podanych informacji

        - podaje zastosowania reakcji strąceniowych

        - projektuje i przeprowadza doświadczenia dotyczące otrzymywania soli

        - przewiduje efekty zaprojektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywania soli (różne metody)

        - opisuje zaprojektowane doświadczenia

         

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

        -                   wyjaśnia pojęcie hydrat, wymienia przykłady hydratów, ich występowania i zastosowania

        -                   wyjaśnia pojęcie hydroliza, zapisuje równania reakcji hydrolizy i wyjaśnia jej przebieg

        -                   wyjaśnia pojęcia: sól podwójna, sól potrójna, wodorosole i hydroksosole; podaje przykłady tych soli

        IX. Związki węgla z wodorem

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        - wyjaśnia pojęcie związki organiczne

        - podaje przykłady związków chemicznych zawierających węgiel

        - wymienia naturalne źródła węglowodorów

        - wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej i podaje przykłady ich zastosowania

        - stosuje zasady bhp w pracy z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej

        - definiuje pojęcie węglowodory

        - definiuje pojęcie szereg homologiczny

        - definiuje pojęcia: węglowodory nasycone, węglowodory nienasycone, alkany, alkeny, alkiny

        - zalicza alkany do węglowodorów nasyconych, a alkeny i alkiny – do nienasyconych

        - zapisuje wzory sumaryczne: alkanów, alkenów i alkinów o podanej liczbie atomów węgla

        - rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe): alkanów, alkenów i alkinów o łańcuchach prostych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)

        - podaje nazwy systematyczne alkanów (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)

        - podaje wzory ogólne: alkanów, alkenów i alkinów

        - podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów

        - przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniego szeregu homologicznego

        - opisuje budowę i występowanie metanu

        - opisuje właściwości fizyczne i chemiczne metanu, etanu

        - wyjaśnia, na czym polegają spalanie całkowite i spalanie niecałkowite

        - zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i spalania niecałkowitego metanu, etanu

        - podaje wzory sumaryczne i strukturalne etenu i etynu

        - opisuje najważniejsze właściwości etenu i etynu

        - definiuje pojęcia: polimeryzacja, monomer i polimer

        - opisuje najważniejsze zastosowania metanu, etenu i etynu

        - opisuje wpływ węglowodorów nasyconych i węglowodorów nienasyconych na wodę bromową (lub rozcieńczony roztwór manganianu(VII) potasu)

        Uczeń:

        - wyjaśnia pojęcie szereg homologiczny

        - tworzy nazwy alkenów i alkinów na podstawie nazw odpowiednich alkanów

        - zapisuje wzory: sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne (grupowe); podaje nazwy: alkanów, alkenów i alkinów

        - buduje model cząsteczki: metanu, etenu, etynu

        - wyjaśnia różnicę między spalaniem całkowitym a spalaniem niecałkowitym

        - opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie) alkanów (metanu, etanu) oraz etenu i etynu

        - zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania metanu, etanu, przy dużym i małym dostępie tlenu

        - pisze równania reakcji spalania etenu i etynu

        - porównuje budowę etenu i etynu

        - wyjaśnia, na czym polegają reakcje przyłączania i polimeryzacji

        - opisuje właściwości i niektóre zastosowania polietylenu

        - wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od węglowodorów nienasyconych, np. metan od etenu czy etynu

        - wyjaśnia, od czego zależą właściwości węglowodorów

        - wykonuje proste obliczenia dotyczące węglowodorów

        - podaje obserwacje do wykonywanych na lekcji doświadczeń

        Uczeń:

        - tworzy wzory ogólne alkanów, alkenów, alkinów (na podstawie wzorów kolejnych związków chemicznych w danym szeregu homologicznym)

        - proponuje sposób doświadczalnego wykrycia produktów spalania węglowodorów

        - zapisuje równania reakcji spalania alkanów przy dużym i małym dostępie tlenu

        - zapisuje równania reakcji spalania alkenów i alkinów

        - zapisuje równania reakcji otrzymywania etynu

        - odczytuje podane równania reakcji chemicznej

        - zapisuje równania reakcji etenu i etynu z bromem, polimeryzacji etenu

        - opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej

        - wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów (np. stanem skupienia, lotnością, palnością, gęstością, temperaturą topnienia i wrzenia)

        - wyjaśnia, co jest przyczyną większej reaktywności węglowodorów nienasyconych w porównaniu z węglowodorami nasyconymi

        - opisuje właściwości i zastosowania polietylenu

        - projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych

        - opisuje przeprowadzane doświadczenia chemiczne

        - wykonuje obliczenia związane z węglowodorami

        - wyszukuje informacje na temat zastosowań alkanów, etenu i etynu; wymienia je

        - zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu

        Uczeń:

        - analizuje właściwości węglowodorów

        - porównuje właściwości węglowodorów nasyconych i węglowodorów nienasyconych

        - wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów

        - opisuje wpływ wiązania wielokrotnego w cząsteczce węglowodoru na jego reaktywność

        - zapisuje równania reakcji przyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne

        - projektuje doświadczenia chemiczne dotyczące węglowodorów

        - projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych

        - stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności

        - analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

        - opisuje przebieg suchej destylacji węgla kamiennego

        - wyjaśnia pojęcia: izomeria, izomery

        - wyjaśnia pojęcie węglowodory aromatyczne

        - podaje przykłady tworzyw sztucznych, tworzyw syntetycznych

        - podaje właściwości i zastosowania wybranych tworzyw sztucznych

        - wymienia przykładowe oznaczenia opakowań wykonanych z tworzyw sztucznych

        X. Pochodne węglowodorów

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        - dowodzi, że alkohole, kwasy karboksylowe, estry i aminokwasy są pochodnymi węglowodorów

        - opisuje budowę pochodnych węglowodorów (grupa węglowodorowa + grupa funkcyjna)

        - wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnych węglowodorów

        - zalicza daną substancję organiczną do odpowiedniej grupy związków chemicznych

        - wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna

        - zaznacza grupy funkcyjne w alkoholach, kwasach karboksylowych, estrach, aminokwasach; podaje ich nazwy

        - zapisuje wzory ogólne alkoholi, kwasów karboksylowych i estrów

        - dzieli alkohole na monohydroksylowe i polihydroksylowe

        - zapisuje wzory sumaryczne i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce

        - wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne

        - tworzy nazwy systematyczne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce, podaje zwyczajowe (metanolu, etanolu)

        - rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne kwasów monokarboksylowych o łańcuchach prostych zawierających do dwóch atomów węgla w cząsteczce; podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe (kwasu metanowego i kwasu etanowego)

        - zaznacza resztę kwasową we wzorze kwasu karboksylowego

        - opisuje najważniejsze właściwości metanolu, etanolu i glicerolu oraz kwasów etanowego i metanowego

        - bada właściwości fizyczne glicerolu

        - zapisuje równanie reakcji spalania metanolu

        - opisuje podstawowe zastosowania etanolu i kwasu etanowego

        - dzieli kwasy karboksylowe na nasycone i nienasycone

        - wymienia najważniejsze kwasy tłuszczowe

        - opisuje najważniejsze właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych (stearynowego i oleinowego)

        - definiuje pojęcie mydła

        - wymienia związki chemiczne, które są substratami reakcji estryfikacji

        - definiuje pojęcie estry

        - wymienia przykłady występowania estrów w przyrodzie

        - opisuje zagrożenia związane z alkoholami (metanol, etanol)

        - wśród poznanych substancji wskazuje te, które mają szkodliwy wpływ na organizm

        - omawia budowę i właściwości aminokwasów (na przykładzie glicyny)

        - podaje przykłady występowania aminokwasów

        - wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych (np. etanol, kwas etanowy, kwas stearynowy)

        Uczeń:

        - zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych

        - wyjaśnia, co to są alkohole polihydroksylowe

        - zapisuje wzory i podaje nazwy alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych (zawierających do pięciu atomów węgla w cząsteczce)

        - zapisuje wzory sumaryczny i półstrukturalny (grupowy) propano-1,2,3-triolu (glicerolu)

        - uzasadnia stwierdzenie, że alkohole i kwasy karboksylowe tworzą szeregi homologiczne

        - podaje odczyn roztworu alkoholu

        - opisuje fermentację alkoholową

        - zapisuje równania reakcji spalania etanolu

        - podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie (np. kwasy: mrówkowy, szczawiowy, cytrynowy) i wymienia ich zastosowania

        - tworzy nazwy prostych kwasów karboksylowych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) i zapisuje ich wzory sumaryczne i strukturalne

        - podaje właściwości kwasów metanowego (mrówkowego) i etanowego (octowego)

        - bada wybrane właściwości fizyczne kwasu etanowego (octowego)

        - opisuje dysocjację jonową kwasów karboksylowych

        - bada odczyn wodnego roztworu kwasu etanowego (octowego)

        - zapisuje równania reakcji spalania i reakcji dysocjacji jonowej kwasów metanowego i etanowego

        - zapisuje równania reakcji kwasów metanowego i etanowego z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami

        - podaje nazwy soli pochodzących od kwasów metanowego i etanowego

        - podaje nazwy długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (przykłady)

        - zapisuje wzory sumaryczne kwasów: palmitynowego, stearynowego i oleinowego

        - wyjaśnia, jak można doświadczalnie udowodnić, że dany kwas karboksylowy jest kwasem nienasyconym

        - podaje przykłady estrów

        - wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji

        - tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi (proste przykłady)

        - opisuje sposób otrzymywania wskazanego estru (np. octanu etylu)

        - zapisuje równania reakcji otrzymywania estru (proste przykłady, np. octanu metylu)

        - wymienia właściwości fizyczne octanu etylu

        - opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm

        - bada właściwości fizyczne omawianych związków

        - zapisuje obserwacje z wykonywanych doświadczeń chemicznych

        Uczeń:

        - wyjaśnia, dlaczego alkohol etylowy ma odczyn obojętny

        - wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwę systematyczną glicerolu

        - zapisuje równania reakcji spalania alkoholi

        - podaje nazwy zwyczajowe i systematyczne alkoholi i kwasów karboksylowych

        - wyjaśnia, dlaczego niektóre wyższe kwasy karboksylowe nazywa się kwasami tłuszczowymi

        - porównuje właściwości kwasów organicznych i nieorganicznych

        - bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne i chemiczne kwasu etanowego (octowego)

        - porównuje właściwości kwasów karboksylowych

        - opisuje proces fermentacji octowej

        - dzieli kwasy karboksylowe

        - zapisuje równania reakcji chemicznych kwasów karboksylowych

        - podaje nazwy soli kwasów organicznych

        - określa miejsce występowania wiązania podwójnego w cząsteczce kwasu oleinowego

        - podaje nazwy i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (kwasów tłuszczowych) nasyconych (palmitynowego, stearynowego) i nienasyconego (oleinowego)

        - projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie kwasu oleinowego od kwasów palmitynowego lub stearynowego

        - zapisuje równania reakcji chemicznych prostych kwasów karboksylowych z alkoholami monohydroksylowymi

        - zapisuje równania reakcji otrzymywania podanych estrów

        - tworzy wzory estrów na podstawie nazw kwasów i alkoholi

        - tworzy nazwy systematyczne i zwyczajowe estrów na podstawie nazw odpowiednich kwasów karboksylowych i alkoholi

        - zapisuje wzór poznanego aminokwasu

        - opisuje budowę oraz wybrane właściwości fizyczne i chemiczne aminokwasów na przykładzie kwasu aminooctowego (glicyny)

        - opisuje właściwości omawianych związków chemicznych

        - wymienia zastosowania: metanolu, etanolu, glicerolu, kwasu metanowego, kwasu octowego

        - bada niektóre właściwości fizyczne i chemiczne omawianych związków

        - opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

        Uczeń:

        - proponuje doświadczenie chemiczne do podanego tematu z działu Pochodne węglowodorów

        - opisuje doświadczenia chemiczne (schemat, obserwacje, wniosek)

        - przeprowadza doświadczenia chemiczne do działu Pochodne węglowodorów

        - zapisuje wzory podanych alkoholi i kwasów karboksylowych

        - zapisuje równania reakcji chemicznych alkoholi, kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż pięć atomów węgla w cząsteczce)

        - wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a stanem skupienia i reaktywnością alkoholi oraz kwasów karboksylowych

        - zapisuje równania reakcji otrzymywania estru o podanej nazwie lub podanym wzorze

        - planuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie

        - opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań

        - przewiduje produkty reakcji chemicznej

        - identyfikuje poznane substancje

        - omawia szczegółowo przebieg reakcji estryfikacji

        - omawia różnicę między reakcją estryfikacji a reakcją zobojętniania

        - zapisuje równania reakcji chemicznych w formach: cząsteczkowej, jonowej i skróconej jonowej

        - analizuje konsekwencje istnienia dwóch grup funkcyjnych w cząsteczce aminokwasu

        - zapisuje równanie kondensacji dwóch cząsteczek glicyny

        - opisuje mechanizm powstawania wiązania peptydowego

        - rozwiązuje zadania dotyczące pochodnych węglowodorów
        (o dużym stopniu trudności)

         

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

        - opisuje właściwości i zastosowania wybranych alkoholi (inne niż na lekcji)

        - opisuje właściwości i zastosowania wybranych kwasów karboksylowych (inne niż na lekcji)

        - zapisuje równania reakcji chemicznych zachodzących w twardej wodzie po dodaniu mydła sodowego

        - wyjaśnia pojęcie hydroksykwasy

        - wyjaśnia, czym są aminy; omawia ich przykłady; podaje ich wzory; opisuje właściwości, występowanie i zastosowania

        - wymienia zastosowania aminokwasów

        - wyjaśnia, co to jest hydroliza estru

        - zapisuje równania reakcji hydrolizy estru o podanej nazwie lub podanym wzorze

        XI. Substancje o znaczeniu biologicznym

         

        Ocena dopuszczająca

        [1]

        Ocena dostateczna

        [1 + 2]

        Ocena dobra

        [1 + 2 + 3]

        Ocena bardzo dobra

        [1 + 2 + 3 + 4]

        Uczeń:

        - wymienia główne pierwiastki chemiczne wchodzące w skład organizmu

        - wymienia podstawowe składniki żywności i miejsca ich występowania

        - wymienia pierwiastki chemiczne, których atomy wchodzą w skład cząsteczek: tłuszczów, cukrów (węglowodanów) i białek

        - dzieli tłuszcze ze względu na: pochodzenie i stan skupienia

        - zalicza tłuszcze do estrów

        - wymienia rodzaje białek

        - dzieli cukry (sacharydy) na cukry proste i cukry złożone

        - definiuje białka jako związki chemiczne powstające z aminokwasów

        - wymienia przykłady: tłuszczów, sacharydów i białek

        - wyjaśnia, co to są węglowodany

        - wymienia przykłady występowania celulozy i skrobi w przyrodzie

        - podaje wzory sumaryczne: glukozy i fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy

        - wymienia zastosowania poznanych cukrów

        - wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych

        - definiuje pojęcia: denaturacja, koagulacja, żel, zol

        - wymienia czynniki powodujące denaturację białek

        - podaje reakcje charakterystyczne białek i skrobi

        - opisuje znaczenie: wody, tłuszczów, białek, sacharydów, witamin i mikroelementów dla organizmu

        - wyjaśnia, co to są związki wielkocząsteczkowe; wymienia ich przykłady

        - wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych

        Uczeń:

        - wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu

        - opisuje budowę cząsteczki tłuszczu jako estru glicerolu i kwasów tłuszczowych

        - opisuje wybrane właściwości fizyczne tłuszczów

        - opisuje wpływ oleju roślinnego na wodę bromową

        - wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić tłuszcze nienasycone od tłuszczów nasyconych

        - opisuje właściwości białek

        - wymienia czynniki powodujące koagulację białek

        - opisuje właściwości fizyczne: glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy

        - bada właściwości fizyczne wybranych związków chemicznych (glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy)

        - zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą za pomocą wzorów sumarycznych

        - opisuje przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą

        - wykrywa obecność skrobi i białka w produktach spożywczych

        Uczeń:

        - podaje wzór ogólny tłuszczów

        - omawia różnice w budowie tłuszczów stałych i tłuszczów ciekłych

        - wyjaśnia, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową

        - definiuje białka jako związki chemiczne powstające w wyniku kondensacji aminokwasów

        - definiuje pojęcia: peptydy, peptyzacja, wysalanie białek

        - opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek

        - wyjaśnia, co to znaczy, że sacharoza jest disacharydem

        - wymienia różnice we właściwościach fizycznych skrobi i celulozy

        - zapisuje poznane równania reakcji sacharydów z wodą

        - definiuje pojęcie wiązanie peptydowe

        - projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie tłuszczu nienasyconego od tłuszczu nasyconego

        - projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka za pomocą stężonego roztworu kwasu azotowego(V)

        - planuje doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości omawianych związków chemicznych

        - opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

        - opisuje znaczenie i zastosowania skrobi, celulozy i innych poznanych związków chemicznych

        Uczeń:               

        - podaje wzór tristearynianu glicerolu

        - projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka

        - wyjaśnia, na czym polega wysalanie białek

        - wyjaśnia, dlaczego skrobia i celuloza są polisacharydami

        - wyjaśnia, co to są dekstryny

        - omawia przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą

        - planuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę

        - identyfikuje poznane substancje

         

        Przykłady wiadomości i umiejętności wykraczających poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie przez ucznia może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

        - bada skład pierwiastkowy białek

        - udowadnia doświadczalnie, że glukoza ma właściwości redukujące

        - przeprowadza próbę Trommera i próbę Tollensa

        - wyjaśnia, na czym polega próba akroleinowa

        - projektuje doświadczenie umożliwiające odróżnienie tłuszczu od substancji tłustej (próba akroleinowa)

        - opisuje proces utwardzania tłuszczów

        - opisuje hydrolizę tłuszczów, zapisuje równanie dla podanego tłuszczu

        - wyjaśnia, na czym polega efekt Tyndalla

         

         

         

         

        Zmodyfikowała Barbara Gajownik